Rasprave, studije, članci - 3. O istoriji jezika

U sklopu edicije Celokupna dela Pavla lvića (u redakciji akademika Milorada Radovanovića) prof. dr Mato Pižurica je, u skladu sa pravilima Uredništva i raspodelom priređivačkih poslova izabrao priloge, uradio redaktorske ispravke, odnosno prilagođavnje usvojenim uzusima. Radilo se, između ostalog, o složenim pitanjima «prenosa» s latinice na ćirilicu ne samo ograničenog broja tekstova štampanih latinicom nego i primera metajezika, odnosno praslovenskih i prasrpskih rekonstrukcija i sl., potom utvrdio raspored priloga (uglavnom rukovodeći se tematikom i karakterom tekstova, npr. njihovom namenom, tipom publikacije u kojoj su izvorno objavljeni, naravno i značajem radova), nadgledao prvu i drugu korekturu.

Sadržaj knjige je izuzetno značajan (ivićevskog nivoa). Počinje dvama sintetičkim tekstovima enciklopedijskog karaktera: prvi je štampan u drugom izdanju Enciklopedije Jugoslavije, nezaobilazan kao «rukovodstvo» istoričarima jezika (domaćim i stranim) i najvažnija jedinica na spisku literature na studijama svih nivoa, do doktorskih; drugi je pisan, po narudžbi, za planiranu Gluščevićevu Srpsku enciklopediju - kraći, jednostavniji, ograničen samo na srpsku građu, i zato će biti podobniji za manje zahtevne nivoe studija i profile koji nisu uže lingvistički. Dalje sledi više priloga iz istorije srpskog (narodnog) jezika, potom iz etimilogije, onomastike i leksikologije, zatim iz istorijske dijalektologije, istorije srpskog književnog jezika (od jezika srednjovekovnih književnih i pravnih tekstova, predvukovske epohe, vukovske jezičke i pravopisne revolucije i njene sudbine, uključujući i konačni srpsko-hrvatski jezički raskol). Među ovima iz poslednje grupe ima i izvanredno popularno pisanih (publicističkih tekstova, koji su i bez naučne aparature rečiti i aktuelni u tolikoj meri (nije prejaka kvalifikacija i proročki) da se mogu meriti sa delovima njegove kultne knjige Srpski narod i njegov jezik.