Vremenski odnosi u jeziku Andrićeve naracije

„Knjiga Ivane Antonić predstavlja značajan doprinos tumačenju Andrićevog jezika i proučavanju sintakse rečenice savremenog srpskog jezika. Monografija je sastavljena od devet tekstova u kojima su izloženi rezultati istraživanja temporalnog semantičkog polja obavljenog u periodu od deset godina u okviru međunarodnog projekta Instituta za slavistiku Univerziteta „Karl Franc“ u Gracu. Jedan dio radova dolazi paralelno kao rezultat učešća na projektu „Sintaksička, semantička i pragmatička istraživanja standardnog srpskog jezika“ na Odsjeku za srpski jezik i lingvistiku Filozofskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadu. U pristupu je primijenjen teorijsko-metodološki koncept koji je Ivana Antonić razrađivala u radovima posvećenim nominalnoj i sentencijalnoj temporalnoj determinaciji. Autorka na više mjesta u analizi gotovo svih tekstova zapaža da Andrićeve vremenske konstrukcije ne odstupaju mnogo od stanja u savremenom jeziku, ali donose specifičnosti koji su važne za nove, drugačije interpretacije sintakse srpskog jezika i redefinisanje strukture semantičkih polja.

Ivana Antonić izabrala je za analizu izražavanje pomoću sintaksičkih konstrukcija jedne od najvažnijih fabularnih kategorija umjetničkog teksta – kategoriju vremena u kojoj dominira prošlost. Naš je nobelovac u većini djela, posebno u romanima, okrenut istoriji, njome je očaran, fasciniran, „inficiran“, sadašnjost dolazi samo u odslikavanju nekih aktuelnih stanja [...] Stoga je ova monografija posebno značajna sa aspekta sučeljavanja i prožimanja vremenske pripovjedačke perspektive (kako pisac predstavlja vrijeme), jezičke vremenske perspektive (kako se pomoću jezika uobličava i može uobličiti vremenska dimenzija) i istraživačke perspektive (kako se može analitički, u datom slučaju lingvistički, i još uže sintaksički, naučno osmisliti i opisati vremenska komponenta umjetničkog djela na planu individualne realizacije sintakstičkog potencijala jezika i u odnosu na globalni potencijal savremenog jezika).

Monografija Ivane Antonić daje doprinos na dva plana: na planu kompleksnog, dubokog tumačenja jezika i stila Iva Andrića i na planu proučavanja sintakse savremenog srpskog jezika. Ako se doda činjenica da ovakvih istraživanja uobličenih u posebnu monografiju na širokom korpusu gotovo da i nema kod nas, dati rukopis dobija još veću težinu. Njena posebna vrijednosti leži u tome što je duboka sintaksička analiza izvršena na jeziku jednog od najvećih stilista u istoriji srpske književnosti".

Branko Tošović