Pijaže, Žan

Žan Pijaže (1896-1980) je bio vrstan poznavalac zoologije i filozofije. Kasnije studira i psihologiju u Cirihu (od 1818. g.). Zajedno sa njim su i Karl Gustav Jung i Eugen Blojler. Na univerzitetu u Ženevi radio je od 1929. godine do smrti. Godine 1955. Pijaže osniva Međunarodni centar za genetsku epistemologiju u Ženevi, čiji je bio direktor do kraja svog života. Napisao je preko 20 knjiga od kojih su najznačajnije Uvod u genetičku epistemologiju i Psihologija detata.  Danas se smatra najznačajnijim razvojnim psihologom XX veka.

Tvorac je jedne od najsloženijih i najuticajnijih savremenih teorija kognitivnog razvoja. Kognitivni razvoj je, po ovom biološki orijentisanom teoretičaru, spontan, autoregulacioni proces, određen organizmu inherentnim činiocima i mehanizmima. Osnovni pokretač razvoja inteligencije jeste težnja ka savršenoj i stabilnoj ravnoteži, odnosno faktor 'uravnotežavanja'. Subjekt u svom odnosu sa objektom postiže sve savršenije forme ravnoteže serijom autoregulativnih kompenzacija. Uticaji socijalne sredine nisu formativni, ne stvaraju kognitivne strukture, već mogu samo da ubrzaju ili uspore razvoj. Organizam je u stalnoj interakciji sa svojom sredinom i kroz taj uzajamni uticaj odigrava se proces 'adaptacije', tj. uspostavlja se ravnoteža između dva komplementarna proceca 'asimilacije' (saobražavanje objekta postojećim kognitivnim strukturama subjekta) i 'akomodacije' (modifikacija kognitivnih struktura u skladu sa objektom). Razvoj inteligencije prolazi kroz četiri glavna stadijuma ili perioda, čiji je redosled postojan i nepromenljiv, a to su: 'senzomotorni period' (od rođenja do pojave simboličke funkcije), 'preoperaciani period' (od 1-6 do 7-8), 'period konkretnih operacija' (od 7-8 do 11-12) i 'period formalnih operacija' (od 11-12 do 15-16). Nužnost redosleda javljanja ovih stadijuma ne znači da su oni nasleđno predodređeni ili preformirani, već je proizvod aktivnosti subjekta koji je u potpunosti ovladao mogućnostima jednog stadijuma i koji ga prevazilazi prelaskom na sledeći (npr. od konkretnih ka formalnim operacijama). U razvoju 'dečjeg mišljenja' prekretnicu predstavlja javljanje 'semiotičke funkcije' i prevazilaženje 'egocentrizma' u procesu 'decentracije'. Do svojih otkrića, pojmova i teorija Pijaže je došao metodom eksperimenta i ispitivanjem dečjeg mišljenja putem kliničkog intervjua.