Jednakost nejednakog. Fenomenologija i rane avangarde

Kao što autor već u prvoj rečenici svog uvoda napominje, ova knjiga se nadovezuje na njegovu prethodnu knjigu posvećenu, kako to stoji u njenom podnaslovu, "filozofskoj refleksiji romantizma". I ovaj put se radi o filozofskim refleksijama koje zadiru u područja za koja se može činiti da leže izvan ili s onu stranu tradicionalno shvaćenog polja filozofije. I opet je glavna preokupacija istraživanja ono što bismo u najkraćem mogli odrediti kao umetnički pokreti ili stilski pravci. Ako je to u prethodnoj knjizi bio romantizam, to su u ovoj knjizi rani avangardni pokreti, nerazlučivo povezani s romantizmom, na temelju autorove teze o načelnoj otvorenosti i nedovršivosti romantizma. Shodno toj tezi kontinuiteta, uzetoj najpre u njenom stilsko-umetničkom opsegu, (post)romantizam u njegovom konstitutivnom i stalnom sporu sa klasicizmom, kao njegovom drugošću, u bitnom smislu određuje ukupni horizont savremenosti.

Međutim, ako se još ovaj nadodređujući stilsko-umetnički svet modernosti podvrgne filozofskoj refleksiji koja bi nastojala dokučiti njegove ontološke pretpostavke i odgonetnuti njegove temeljne psihološke, društvene i političke implikacije, onda se takav pristup, koji je upravo odabrao Dragan Prole, pokazuje kao povlašćeni pristup u analizi vladajućeg duha vremena i epohalne svesti. Ovaj autor, kojem je i dalje stalo do najvažnije filozofske zadaće onako kako ju je za svu filozofsku modernost na najuzorniji način definisao Hegel, a to je da se "kroz kretanje pojmova" razjasni duh vremena, takođe verno sledi gotovo neupitni diktum savremene, u bitnom smislu posthegelovske filozofije: da nikakav Duh ili istorijska racionalnost i umnost, a pogotovo ne "rad Pojma", ne jamče mogućnost konačnog filozofskog objašnjenja istorijske stvarnosti. Poput mnogih drugih mislilaca, Prole neće smatrati da je time put tumačenja istorijske stvarnosti suštinski zatvoren za filozofa, nego će na tragu Hajdegera i Adorna verovati da se takva stvarnost može pojmovno odgonetnuti iz biti tehnike i/ili umetnosti. Pri tome nas ovaj autor u svojim novijim radovima, a na posebno sistematičan i dosledan način u ovoj svojoj knjizi, uverava da je orijentacija filozofske refleksije prema umetničkom stvaranju ipak produktivniji i još neistražen put, jer za razliku od odgonetanja biti tehnike, ovde nalazimo ne jedan monolitni epohalni po-stav, nego veoma izražen reljef i raznoliku konfiguraciju koja duh vremena prikazuje u daleko konkretnijem svetlu.